08/03/11

"Espera...", de Jason: un cómic tráxico

Jason é o pseudónimo dun autor noruego de cómics (guionista e debuxante á vez), pouco coñecido talvez polo gran público. A editorial Astiberri en España leva anos editando obras del. En concreto ésta é de 2001, e probablemnte das mellores de Jason aínda que posteriormente publicara bastantes máis, non sempre do nivel esperable -é un autor un tanto irregular-.
A historia ten dúas partes: a infancia do protagonista e a súa cómplice relación co amigo que morrerá non diremos por que, e a idade adulta. Cada parte leva unha páxina-prólogo, muda. Antes da primeira vemos na rúa (exterior, pois) aos dous amigos petar nunha porta da que na derradeira viñeta sae un monstruo; antes da segunda vemos ao protagonista pola rúa pero que termina por entrar nun piso (interior, pois, e so) e mirar o exterior pola ventá. Desgraciadamente na versión en castelán Astiberri esquece reproducir na parte baixa da derradeira páxina da parte I a frase "End of part one", deixando ao lector sen posibilidade de distinguir a parte I da páxina-prólogo da II. Parece pouca cousa, mais non o é. Esa frase debería lerse dúas páxinas antes da que di en grande "Segunda parte"; ou sexa, baixo a última viñeta dedicada ao enterro, onde ela mira de costas como el se dirixe ao fondo, despois de crecer de golpe.
Todos os personaxes de Jason son animais antropomorfos, e as súa caras máis ben parecen así máscaras, provocando un extraño efecto á vez de cercanía e distancia. Son caras expresivas, un tanto simplificadas, pero ao tempo inexpresivas, a modo de caretas que ocultan sentimentos ou reaccións. Ese paradóxico efecto é marca da casa, e o bastante intenso como para non deixar indiferente.
Tamén é propio deste autor -afortunadamente, engadimos- o especial interese que demostra en non cambiar de punto de vista nin de plano: o plano mantense durante varias viñetas con certa frecuencia e buscando determinada forma de expresión (cando el traballa na factoría, ou a páxina dos primeiros planos da súa cara, etc.). O vicio do frecuente e incluso compulsivo cambio de plano, punto de vista, busca de perspectivas aéreas ou en picado, etc., moi propias de cómics de superheroes ou películas de acción estadounidenses (¿isto último é unha redundancia?) é froito, sospeitamos, da confusión entre a borracheira de desplegue técnico coa auténtica arte de contar unha historia ou suxerir certas emocións..., e así nos vai. Pois ben, se é certo que manter o plano é propio de cómics ou filmes humorísticos que deixan nas palabras ou movementos dos actores/personaxes o peso do "gag" ou da situación cómica, e polo tanto é propio de filmes ou cómics de acción ou moi dramáticos a complexización da sucesión de planos, tamén é certo que tanto en cine (Wenders, Tanner, Rohmer, Tarkovsky, etc.) como en banda deseñada non humorística (Chris Ware, Max, Jason...) hai autores que se saen desta aplastante lóxica ou convención, buscando outras formas de expresión non sempre cómodas para o lector... acomodado. É o caso.
Podemos falar tamén dos diálogos. Textos non hai, salvo títulos ou indicacións do final da parte I. Os diálogos nos cómics de Jason son breves. Hai quen di que é influencia do estilo cortante do escritor estadounidense Hemingway, que aparece máis ou menos transformados nas súas viñetas -non desde logo nesta historia-. Pode ser. Tamén pode ser que non e sexa unha mostra máis da simplificación concienzudamente buscada polo autor para lograr o efecto desexado no lector: caras simplificadas como máscaras antropomorfas, economía no cambio de plano e punto de vista, debuxos simples, diálogos breves...Ben, isto é a entrada dun blog e non debemos extendernos demasiado. Pero rematemos sinalando varias das preguntas que o lector acaba por facerse coa lectura deste cómic: ¿por que os homes adultos na primeira parte van con zancos?; ¿por que Batman e non outro personaxe une a ambos amigos?; ¿por que ese monstruo no prólogo I?; ¿por que ese diálogo sobre as fotos coa chica, con eses tempos verbais tan sorprendentes (non é erro de tradución)?; ¿como entender a dobre aparición da bici na parte I?; ¿e a do bus do final?; ¿por que ese diálogo tras a partida, no vestuario?; ¿por que aparece ese animal antediluviano comecometas?; etc.
Tapado por mangas deprimentes e mortadelos baratos, este pequeno album durme o soño dos xustos na nosa biblio desde que foi comprado fai anos. Aleluia.

Ningún comentario: